چهارچوب درس نظریه های جامعه شناسی

ضمن قدردانی از استاد محترم این درس جناب دکتر کرمی پور

چهارچوب پیشنهادی برای اطلاع اعضای محترم کلاس ترم اول 95-94

جلسه اول – بحث مقدماتی و ورود به یک الگوی مناسب:

-        منابع و مقالات و کتابشناسی در حوزه جامعه شناسی دین.

-        تقسیم بندی ها و شاخه های دانش جامعه شناسی و جامعه شناسی دین.

-        ارائه سه الگو یا سه رویکرد در نظریه های جامعه شناسی؛ مکتب محوری، موضوع محوری و فرد محوری و معیار انتخاب الگوی فرد محور. ارائه بیوگرافی، آثار و زمینه های اجتماعی – تاریخی و...

-         برجسته کردن روش شناسی، مفهوم شناسی و بینش شناسی فرد صاحب نظر در جامعه شناسی دین. تبیین چهارچوب نظری و مفهومی و بینشی و نهایتا استخراج این بینش که جامعه شناسی دین در چه دوره ای و با آثار و اندیشه های چه کسانی شکل گرفت.

جلسه دوم:

شکل گیری تأملات جامعه شناسی در آثار و نوشته های سفرنامه ای؛ ناصر خسرو، ابوریحان بیرونی ابن بطوطه، به جهت وارد کردن عنصر مشاهده در کردار دیندارانه.

ابن خلدون به عنوان آغازگر جامعه شناسی به دلیل وارد کردن عنصر ضرورت، تبیین، قانونمندی، نظریه عصبیت و مفاهیم جدید و تاکید بر «عقلانیت تاریخی»، ظهور و افول تمدن ها و شکل گیری نوعی «فلسفه علوم اجتماعی» بینش جامعه شناسی و توجه به نقات ضعف و قوت و...  تمایز علم و دین.

 

جلسه سوم:

نظریه های تاریخی و تطوری در رویکرد جامعه شناسانه؛ نظریه تکاملی چارلز داروین، هربرت اسپنسر و اگوست کنت. زمینه ها و آثار و اقتضائات تاریخی، روش شناسی، مفهوم شناسی و... توجه به تبیین های تحصلی – پوزیتیویستی، علم الاجتماع تاریخی، مراحل سه گانه بشر. بررسی نقاط ضعف و قوت جامعه شناسی و سرانجام:  دین به مثابه ارائه گفتمان مسلط علم تجربی بر دین.

جلسه چهارم:

کارل مارکس و زندگی و آثار، نظریه تاریخ و تأثیر هگل بر او، ماتریالیسم تاریخی، روش و مفهوم شناسی او، نظریه تضاد در متن روابط تولید و ابزار تولید... دین به عنوان عاملی ثانویه و تخدیر کننده در مهار بشر و...

جلسه پنجم و ششم:

امیل دورکیم، زندگی و آثار. نگاهی به صور بنیانی حیات دینی و روش تقسیم کار. هستی شناسی، مفهوم شناسی و بینش شناسی از طریق همبستگی اجتماعی و جامعه ارگانیکی و مکانیکی. دین به مثابه کارکرد و نظم اجتماعی و عاملی انسجام بخش. 

جلسه هفتم و هشتم:

ماکس وبر/ زندگی و اوضاع و احوال اجتماعی و فکری/ آثار و کتاب ها/ کتاب محوری او اخلاق پروتستان و روحیه سرمایه داری/ ویژگی های جهان مدرن و افسون زدایی از جهان/ تفاوت میان علوم انسانی و طبیعی/ روش تفهمی – تفسیری/ تقسیم بندی کنش های انسانی/ دین همچون عاملی معنابخش و جهان زیست اجتماعی.

جلسه نهم:

(در ادامه جلسه ماکس وبر و در راستای حل مساله وبر در خصوص مدرنیته) یورگن هابرماس/ زندگی و آثار/ روش شناسی انتقادی + تآکید روی حوزه عمومی/ سه گانه های هابرماس+ طبیعت، جامعه و خود در کتاب علایق بشری و دانش/ کنش ارتباطی و اخلاق ما بعد گفتمانی، تحلیل مدرنیته پروژه ناتمام و... جامعه شناسی دین و فرهنگ= گفت و گوی آزاد بر سر هنجارها و ارزش ها و..

جلسه دهم و یازدهم:

پیربوردیو/ زندگی و آثار/ تلفیق جامعه شناسی و فلسفه و جامعه شناسی «همچون یک ورزش رزمی»/ انواع سرمایه اجتماعی... جامعه شناسی دین = آیا دین یک سرمایه اجتماعی است؟

جلسه دوازدهم و سیزدهم:

پیتر برگر / زندگی و آثار/ روش شناسی + رابطه دوسویه واقعیت و معرفت/ ساخت اجتماعی واقعیت/ سایبان مقدس و دو تفسیر مختلف از روند سکولاریزاسیون. جامعه شناسی دین= آیا جهان به سمت دیندارشدن پیش می رود؟

جلسه  چهاردهم ، پانزدهم و شانزدهم:

شیوه و روش شناسی بررسی موضوعات کردارهای دیندارانه در ایران و بحث و بررسی پیرامون یک موضوع/ مقاله در حوزه جامعه شناسی دین در ایران/  به نام های؛ «مقایسه تجربی معیارهای دین داری از نظر روحانیان و دانشگاهیان» ( سید حسین سراج زاده) و «دین در شهر» از خانم دکتر سارا شریعتی. دین به مثابه موضوعی مبتلا به و امروزین در جامعه ما.

موفق باشید